Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde Filistin Öğrenci Hareketi Kitap Analizi

Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi, Araştırmacı-Yazar Ahmed Huneytî tarafından kaleme alınan ve Filistin Araştırmaları Enstitüsü tarafından yayınlanan Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde Filistin Öğrenci Hareketi kitabının incelenmesi için çevrim içi bir seminer düzenledi. Kitabın müellifi Huneyti ile birlikte Filistin öğrenci hareketleri alanında çalışmalar yapan akademisyen, aktivist ve öğrenciler de seminere katıldı.

Kısa Özet:

• “Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde Filistin Öğrenci Hareketi kitabı, teorik ve bilimsel çerçeveye bağlı analitik bir tartışmadan çok, büyük ölçüde Filistin öğrenci hareketinin tarihi anlatısını esas almaktadır. Araştırma konusundaki tarafsızlığını ortaya koymak için sol kitlelerden öğrencilerin görüşlerini odak noktasına alan kitapta, söylem analizi gibi ampirik kanıtların bulunmadığı belirtilmelidir.” Dr. Delal Bajes
• Gazze’de öğrenci tecrübesinin gecikmiş olmasının sebebi, burada üniversitelerin geç inşa edilmesi ve öğrencilerin Siyonist işgale karşı mücadeleyle meşgul olmalarıdır.
• Zaman zaman – özellikle de Oslo’dan sonra – mevcut siyasal rejim tarafından öğrenci hareketini bastırmak için uygulanan şiddetin görmezden gelinmesi, öğrenci hareketi üzerinde hakimiyet ve kontrolü sürdürmek istemenin bir göstergesidir.
• Batı Şeria ve Gazze’deki öğrenci hareketini, tek bir yapıyı temsil etmekte olduklarından, birbirlerinden ayrı düşünmek yanlış olacaktır.
• Filistin öğrenci hareketi, her alana yayılmış olan Filistin direniş hareketinin bir uzantısı kabul edilmekte olup, buna bağlı olarak öğrenci hareketindeki değişimler, Filistin milli hareketinin yönelimlerindeki değişimlerden kaynaklanmaktadır.

Başlıca Katılımcılar:

Ahmed el-Huneytî: Birzeit Üniversitesi’nden Sosyoloji alanında Yüksek Lisans derecesine sahiptir. Filistin’in sosyal ve kültürel meselelerini araştırmakla ilgilenmekte ve çalışmaları Filistin’in marjinalleştirilmiş bölgelerine odaklanmaktadır.

Ahmed Tananî: Araştırmacı, İlerici (Terakkiperver) Öğrenci Eylem Cephesi ve Gazze Şeridi Öğrenci Yapılanmaları Sekreterliği Eski Sekreteri’dir.

Dr. Delal Bajes: Filistin öğrenci hareketleri alanında uzman araştırmacıdır.

Muaz el-Hatip: Arap Öğrenciler Komisyonu ve Hayfa Üniversitesi İkra Öğrenci Topluluğu Eski Başkanı’dır.

Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi, Araştırmacı-Yazar Ahmed Huneytî tarafından kaleme alınan ve Filistin Araştırmaları Enstitüsü tarafından yayınlanan Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde Filistin Öğrenci Hareketi kitabının incelenmesi için bir web semineri düzenledi. Giriş konuşmasını yapan Huneytî, öncelikle toplumun üniversite ayağını teşkil eden parçası olması yönüyle öğrenci hareketine değindi. Yazarın bu çalışmasında, Filistin’deki öğrenci hareketlerinin güncel durumuna ait anlatı analizi yapılırken yazarın, gerçek hayatta değişim ve karar alma süreçlerinde büyük role sahip olan gençlere verdiği önem göze çarptı. Kitabın en önemli hareket noktası, “öğrenci hareketi tecrübesi” ile “siyasi sendika hareketi olarak öğrenci hareketi” arasındaki sosyal durum farklılığıdır. Öte yandan yazar, öğrenci hareketini birkaç aşamaya ayırmaktadır: Oslo öncesi yani 1980’den Oslo’ya kadar olan dönem. Bu dönemde 90’ların başına kadar sol hareket ön plandayken, sonrasında İslami hareket de öğrenci topluluklarının arasında katılmıştır.

90’lı yılların başlarında öğrenci hareketinin ikinci aşamasından bahseden yazar, bu dönemde Oslo Anlaşması’nın imzalanmasının öğrenci hareketini ciddi düzeyde etkilediğini söylemiştir. Zira bu dönemde STK’lar ve gönüllü çalışmalar giderek yayılmış, gençler de buralardaki faaliyetlere katılmışlardır. Daha sonra, 2000 yılındaki el-Aksa İntifadası sırasında, tüm öğrenci yapılanmaları bir araya gelmiş ve taraflar direniş faaliyetlerinde yer almışlardır. Hamas Hareketi’nin 2007’de seçimleri kazanmasının ardından ise, özellikle de sınırlama ve tutuklamalar nedeniyle İslamcı bloğun üniversite konseyleri seçimlerine katılması konusunda, her alanda durum daha da kötüye gitmiş, nitekim İslami blok takip eden seneler boyunca seçimlere katılmaktan imtina etmiştir. Hiç şüphe yok ki bunun, Filistin üniversitelerindeki öğrenci hareketi üzerinde etkisi söz konusudur.

Eski öğrenci aktivisti Ahmed Tananî, Gazze’de öğrenci tecrübesinin gecikmiş olma sebebinin, burada üniversitelerin geç inşa edilmesi ve öğrencilerin Siyonist işgale karşı mücadeleyle meşgul olmaları olduğunu söylemektedir. Zira Gazze Şeridi’ndeki öğrenci faaliyetleri daha çok üniversitelerdeki güvenlik müdahalelerini durdurmak ve buralarda oransal temsile ilişkin karar alınmasını sağlamaya çalışmak meselelerine odaklanmaktaydı. Aynı şekilde Tananî, öğrenci hareketinin Filistin’deki ayrışmadan da etkilendiğini belirtirken, 2007’den bu yana Filistin üniversitelerindeki seçimlerin sekteye uğramış olduğunun altını çizmektedir.

Aktivist ve öğrenci hareketleri uzmanı olan Dr. Delal Bajes ise kitaba dair eleştirilerde bulunmuş ve kitabın teorik ve bilimsel çerçeveye bağlı analitik bir tartışmadan çok, büyük ölçüde Filistin öğrenci hareketinin tarihi anlatısını esas aldığını söylemiştir. Ayrıca Bajes’e göre kitapta açık bir bilimsel yöntem yoktur ve araştırmacı eserinde toplumsal teorilerden yararlanmamıştır. Bunlara ek olarak araştırma konusundaki tarafsızlığını ortaya koymak için sol kitlelerden öğrencilerin görüşlerini odak noktasına alan kitapta, söylem analizi gibi ampirik kanıtların bulunmadığını, gerçekçi gözlemlerin ise az olduğunu dile getirmiştir.

Hayfa Üniversitesi’nde faaliyet gösteren İslami harekete bağlı İkra Öğrenci Topluluğu’nun eski aktivistlerinden Muaz el-Hatip ise, işgal topraklarındaki öğrenci hareketinden bahsederek, bu hareketin dünyadaki diğer öğrenci hareketi örneklerinden farklı olduğunun çünkü Filistinli öğrencilerin burada azınlık konumunda kaldığının ve burada Arap üniversitelerinin bulunmadığının altını çizmiştir. Buna göre işgal topraklarındaki öğrenci hareketinin hedefleri öncelikle Filistin ve İslam kimliğini korumak, Filistin ve Arap meselesiyle bağını sürdürmektir. el-Hatip 1973’ten günümüze dek öğrenci hareketinin işgal topraklarındaki gelişim aşamalarını şu şekilde aktarmaktadır: Öncelikle 1973’te Hayfa Üniversitesi’nde ilk öğrenci yapılanması kurulmuştur. Ardından 2006’da İslami hareket, öğrenci kolu “İkra” ile öğrenci seçimlerine katılmıştır. 2015’te ise Siyonist işgal güçleri İslami harekete ve “İkra” öğrenci hareketi de dahil olmak üzere tüm faaliyetlerine yasak getirmiş, bunun sonucunda da öğrenci hareketi işgal topraklarında zayıflamıştır.

Seminer konukları da burada işaret etmeden geçemeyeceğimiz katkılarda bulunarak, ayrışmayı sona erdirmek suretiyle öğrenci hareketini korumak için genel bir strateji belirlenmesi ve Filistinli Öğrenciler Federasyonu’nun desteklenmesi gerekliliği üzerinde durmuştur. Katılımcılar ayrıca, zaman zaman – özellikle de Oslo’dan sonra – mevcut siyasal rejim tarafından öğrenci hareketini bastırmak için uygulanan şiddetin görmezden gelinmesinin, öğrenci hareketi üzerinde baskı kurmak amaçlı olduğunu belirtmiştir. Aynı şekilde Batı Şeria ve Gazze’deki öğrenci hareketini, tek bir yapıyı temsil etmekte olduklarından, birbirlerinden ayrı düşünmenin yanlış olacağı vurgulanırken, Filistin öğrenci hareketinin, her alana yayılmış olan Filistin direniş hareketinin bir uzantısı olduğu, buna bağlı olarak öğrenci hareketindeki değişimlerin, Filistin milli hareketinin yönelimlerindeki değişimlerden kaynaklandığı ifade edilmiştir.