Netanyahu Gazze’deki Yenilgisini Örtbas Etmek ve Filistin Siyasi Gerçeğini Değiştirmek İçin Batı Şeria’da Bir Galibiyet Peşinde Mi?
Dr. Süleyman Beşarat[i]
İsrail işgal devleti, Gazze’deki savaşa paralel olarak 7 Ekim’den bu yana Batı Şeria’yı da hedef tahtasına aldı. Ancak bu saldırıların zirvesine aralık ayının ortasında Gazze’de sürdürdüğü savaşa benzer şekilde Cenin ve Cenin içindeki kamplarda, Nablus, Balata Kampı, Tulkarim ve Tulkarim’deki kamplarda üç gün art arda askeri operasyon düzenleyerek ulaştı. Askeri operasyonlara aynı zamanda hava saldırıları, ev baskınları ve hem şehirlerin altyapısının hem de Filistinlilerin evlerinin yıkılması gibi olaylar eşlik etti.
Batı Şeria’da askeri müdahaleler artmaya başladığında başta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu olmak üzere İsrailli komutanların açıklamalarında ya da Filistin Yönetimi’nin eleştirildiği ve Yönetim’e bağlı emniyet güçleriyle yüz yüze gelme olasılığının bulunduğu belirtilen açıklamalarda Batı Şeria’nın bir savaş alanına dönüşeceği tehdidi açık şekilde verilmişti. İsrail savaş için belirlediği hedeflere ulaşamadan Gazze’deki savaş üçüncü ayına girmişken Batı Şeria’da yaşananlar akıllara şu soruyu getiriyor: İsrail’in Batı Şeria’da yapıp ettikleri Gazze’de aldıkları hezimeti meşrulaştırmak için Netanyahu ve ordu komutanlarının bir başarı kazanma çabasından mı ibaret? Yoksa savaşın sonunda İsrail’in Gazze’de bedelini ödemek zorunda kalacağı sonuçlar karşısında İsrail kamuoyuna süreceği cinsten bir galibiyet arayışı mı? Ya da Filistin Yönetimi’nin zayıflayan kurumsal boyutu yerine İsrail askeri ayağını Batı Şeria’da mı güçlendirmeye çalışıyor?
Ardı Sıra Gerçekleştirilen Askeri Operasyonlar:
İşgal kuvvetleri 12 Aralık sabah erken saatlerde Cenin’e ve Cenin’de bulunan kamplara kapsamlı askeri operasyonlar gerçekleştirmeye başladı. İsrail insansız hava araçlarıyla gerçekleştirilen suikast saldırıları sonucu altı direnişçi[ii] şehit düştü. Saldırıyı yıkım, ateş açma ve ev arama gibi 11 kişinin şehit düştüğü, onlarcasının tutuklandığı veya yaralandığı bir dizi operasyon takip etti ve ardından Cenin’de arkasında büyük bir yıkım ve bir histeri hali bırakarak çekildi.
Cenin’deki askeri operasyonun üzerinden daha bir gün geçmemişken işgal kuvvetleri Nablus’ta 15 Aralık Cuma günü sabahı üç direnişçiye[iii] suikast girişiminde bulundu ancak girişim başarısız oldu. Direnişçilerin içinde bulunduğu aracı İHA’larla hedefleyen işgal kuvvetleri aracı Balata Mülteci Kampı’nın sokaklarında takip ederek infazı gerçekleştirmeye çalıştı ancak başaramadı.
İşgal kuvvetleri 16 Aralık Pazar günü gece saatlerinde Tulkarim’e buldozerlerle baskın düzenledi[iv]. Cenin’de yaptıklarına benzer şekilde Tulkarim’de ve şehirdeki mülteci kamplarında geniş çaplı askeri operasyonlar gerçekleştirdi. Farklı noktalarda birçok kişinin şehit düştüğü ya da yaralandığı hava saldırıları düzenledi ve şehrin altyapısını yerle bir etti.
Bu saldırılar devam ederken işgal devletinin Batı Şeria’nın giriş ve çıkışlarında geçici olarak inşa ettiği ancak kısmen devamlı hale gelen askeri kontrol noktalarında[v] Filistinlilerin karşılaştığı yasaklar, sıkı kimlik kontrolleri ve araç aramaları insanların sabrını zorlar noktaya geldi. Bu askeri kontrol noktaları akıllara işgal devletinin 2002 yılında II. İntifada sırasında yürüttüğü Savunma Kalkanı Operasyonu’nu getirdi. Nitekim UNRWA’nın açıklamalarına göre 2023 yılı 7 Ekim’den bu yana 300’den fazla şehit ve Filistinli Esirler Kurumu’nun raporuna göre 4500’den fazla tutuklu[vi] sayısıyla 2005’de sona eren II. İntifada’dan sonra Batı Şeria’daki “en kanlı yıl”[vii] olarak kabul gördü.
Filistin Yönetimi’ne Yönelik Artan Tehditler
Batı Şeria’daki askeri operasyonların tansiyonu artarken başta Netanyahu ve işgal komutanlarının Filistin yönetimi ve emniyet güçleriyle yüz yüze gelme ihtimaline karşı aldıkları siyasi tavırlarda da bir tırmanış söz konusu. Nitekim, İsrailli basın yayın organları Netanyahu’nun Knesset Dışişleri ve Güvenlik Komitesi’nin önünde yaptığı açıklamada İsrail’in Filistin Yönetimi’ne karşı yürütülecek bir savaşa[viii] ve namlularını emniyet güçlerine doğru döndürmeye hazır olduklarını açıkladı.
Olay bu açıklamalarla da son bulmuş değil; Netanyahu 7 Ekim’den bu yana yaptığı bir dizi açıklamada “Filistinliler’i İsrail Devleti’nin kalbine koyan Oslo Antlaşmalarını[ix]” eleştirmişti. Daha da ileri giderek Filistin Yönetimi’nin terörle savaşmadığını aksine onları desteklediğini ve barışı sağlamak için değil, İsrail’i bitirmek amacıyla nesiller yetiştirdiğini ileri sürdü.
Son haftalarda İbrani medyasının Filistin Yönetimi hakkında yayınladığı yazılarda da Filistin Yönetimi’ne karşı provokatör anlatıları artmış durumda. Netanyahu taraftarı sağcı “İsrail Bugün” Gazetesi Netanyahu’nun konuşmasını “Filistin Yönetimi’nin Tugayları Savaş İçin Böyle Eğitiliyor” manşetiyle yayınladı. Yine konuya ilişkin birçok raporda Filistin Yönetimi’nin esir ve şehit ailelerine hala maaş ödemeye devam etmesinden ve Fetih Hareketi üyeleri ile güvenlik güçleri arasındaki sıkı ilişkileri gündemine alıp Fetih Hareketi ve Filistin Yönetimi’ne bağlı güçlerden bazı isimlerin gerçekleştirdiği operasyonlarda öldürülen yerleşimcileri de gündeme getirdi.
Yeni Bir Aşama ve Yeni Bir Hedef
İsrail’in siyaset ve saha olmak üzere iki taraftaki davranışları okunduğunda işgal devletinin kimi zaman Amerika ile açıktan ve kimi zaman da gizli şekilde kafa kafaya vererek Filistin meselesiyle olan ilişkilerinin tanımını siyasi bir perspektiften yeniden yapmak için yeni bir döneme geçmeye hazırlandıkları görülüyor. Bunun nedeni eğer ki Gazze’deki Direniş Hareketi, İsrail’e kendi şartlarını dikte etmeyi başarırsa İsrail’in ve Amerika’nın başarısızlığını silmesi ve Aksa Tufanı Savaşı’nın sonucunda İsrail’in stratejik ve saha boyutunda sırtlanacağı sonuçları hafifletmek ya da doğrudan onlardan kaçınmak içindir.
Bu yönelimin izlerini farklı birkaç nokta üzerinden görebiliriz:
- 2002’de Savunma Kalkanı Operasyonu’nda olduğu gibi Batı Şeria’da askeri operasyonlarda artış olması ancak bunun İsrail diliyle net bir şekilde açıklanmaması bir yandan uluslararası siyasi baskıya maruz kalmamak bir yanda da Filistin kamuoyunun fitilini ateşlememek içindir. Bu askeri odaklanmayı bir tür Gazze’deki savaşa paralel olarak başka noktalarda tırmanmaların olmasını engellemek için alışılagelmiş bir davranış olarak açıklamaktadır. Cenin ve Tulkarim’de neredeyse her gün girilen askeri operasyonlar uygulama, yönetim ve şiddeti açısından Savunma Kalkanı Operasyonu ile benzerlik göstermektedir. Geçmişte olduğu gibi bugün de Batı Şeria’nın ulaşım ağlarının askeri kontrol noktaları konularak kesilmesi önceden izlediği stratejinin birebir aynısıdır.
- Netanyahu savaş sonrası dönem için de sırtını dayadığı ve güvenli liman olarak gördüğü sağcıların desteğini korumaya çalışsa da tüm oklar İsrail’in savaştan yenik çıkacağına yani, Netanyahu’nun siyasi geleceğinin darağacında sallanacağına işaret ediyor. Ancak sağcıların ve hükümetteki temsilcilerinin isteklerini gerçekleştirmek ileri seçimlerde de siyasi dairede kalmasını sağlamak için bir kere daha mücadeleye girmesine yardımcı olabilir. Ben Gvir ve Smotrich’e yerleşimcilere silah dağıtma izni vermesi ve Batı Şeria’da inşa edilecek yerleşim birimleri için hazırlanan bütçeyi onaylaması gibi adımlar da bunu ispatlar niteliktedir.
- Netanyahu’nun Filistin sahasında yerleşim projelerinin hayata geçirilmesinde büyük bir katkı sağlayan ve İsrail’in lehine sayılacak birçok maddeyi kapsayan Oslo Antlaşmalarına saldırması[x] aslında doğrudan ve yalnızca Oslo Antlaşmalarını hedef göstermek için değildi; aksine elinin önceki başkanlardan daha güçlü olduğunu, kendisinin İsraillilere bir devlet bahşedebilecek ve Filistinlilerin de bir devlet kurmasına izin vermeyecek tek başbakan olduğunu göstermek için saldırıyor.
- Netanyahu, Gazze’deki hezimetinden kaçmak için Batı Şeria’da askeri operasyonlarla manevra yapmaya uğraşıyor. Bunu da sistematik ve gittikçe artan şekilde yıkım, tutuklama ve öldürme aracılığıyla ilerletiyor ki bu da ileride hedef tahtasını genişleterek başarısızlığının görünürlüğünü azaltmak içindir.
- Sunday Telegraph[xi] isimli gazetenin Amerikalı kaynaklardan yayınladığı haberlere göre Beyaz Saray’ın Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın liderlik yapamayacağı ve Amerikalı ileri düzey yetkililerin Gazze’yi nasıl yönetebileceklerine dair öneriler masaya koymak için haftalar boyu çalıştıklarını yayınladı. Ancak yetkililerin bu önerilerinin hepsinin Netanyahu’nun son açıklamalarında ne Fetih’e ne Hamas’a ne de Filistin Yönetimi’ne Gazze’yi yönetmelerine izin vermeyeceği sözleriyle çakıştığını belirtti. Çünkü bu konuda Filistin gerçeğini ve Filistin’in siyasi durumunu yönetmek için İsrail – Amerika ortaklığında yeni bir vizyon ortaya atıldı. Aynı Şaron’un 2002 Savunma Kalkanı Operasyonu ardından Batı Şeria’da Filistin Yönetimi’nin altyapısını yıkarak ve Merhum Başkan Yasir Arafat’ı siyaset sahnesinden silerek daha büyük tavizler karşılığında bu önerilere boyun eğecek Filistinli siyasi bir akımın yükselişini hedeflemek için yaptığı gibi.
Sonuç olarak,
Hala daha 7 Ekim’in etkileri İsrail’in üzerinde kara bir bulut gibi gezinmeye devam ediyor. Bu etkiler yalnızca İsrail’i değil ABD’yi de etkileyecek ve ABD, direniş karşısında yaşanacak bir yenilginin işgal devletine karşı bakışları değiştireceğinin de farkında. Bu sebeple bu durum, İsrailli ve Amerikalı karar vericileri savaşın etkilerini hafifletecek herhangi bir tez ortaya koymaya zorlamaktadır. İsrail’in direniş karşısında Gazze’deki hedeflerini gerçekleştirememesi, Batı Şeria da buna dahil olmak üzere Filistin’deki çatışmaların dengesini tepetaklak edecek. Ayrıca İsrail’in siyasetini sallayabilir, Netanyahu ve beraberindeki radikal sağcı partilerin hiç istemeyeceği şekilde ileri takvimde çizilen yönetim planını da etkileyebilir nitelikte. Demek oluyor ki İsrail’in şu anki tek derdi ilerleyen zamanda değerlendirilirken gündeme alabilecek başarılar kaydetmekten ibaret. Batı Şeria’yı ise hedefine ulaşmak için manevra yapmasına olanak sağlayan en elverişli alan görmektedir.
[1] – Yabous Danışmanlık ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Araştırmacısı, Ramallah
[i] https://vision-pd.org/%d9%87%d9%84-%d9%8a%d8%a8%d8%ad%d8%ab-%d9%86%d8%aa%d9%86%d9%8a%d8%a7%d9%87%d9%88-%d8%b9%d9%86-%d8%a7%d9%86%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%b1-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%b6%d9%81%d8%a9-%d9%8a%d8%ba%d8%b7/ – _ftn1
[ii] https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1677210-%D9%82%D8%AA%D9%84%D9%89-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%88%D9%86-%D8%A8%D9%87%D8%AC%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%91%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%95%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D9%94%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D9%85-%D8%AC%D9%86%D9%8A%D9%86
[iii] https://palinfo.com/news/2023/12/15/867375/
[iv] https://www.aljazeera.net/news/2023/12/17/%D8%B4%D9%87%D9%8A%D8%AF-%D9%88%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%83%D8%A7%D8%AA-%D8%B9%D9%86%D9%8A%D9%81%D8%A9-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA
[v] https://www.alquds.co.uk/%D8%A8%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%BA%D8%B2%D8%A9-%D9%85%D8%A7%D8%B0%D8%A7-%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84-%D8%A5%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%8A/
[vi] https://www.almayadeen.net/news/politics/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%8A%D9%88%D8%B3%D8%B9-%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A9-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B0-7-%D8%A3%D9%83%D8%AA%D9%88%D8%A8%D8%B1-%D8%A3%D9%83%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D9%86-4500-%D8%A3%D8%B3%D9%8A%D8%B1
[vii] https://www.aa.com.tr/ar/%D8%A5%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%88%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7-2023-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%83%D8%AB%D8%B1-%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%8A%D8%A9-%D9%84%D9%84%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B6%D9%81%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9-/3081859
[viii] https://www.aljazeera.net/news/2023/12/12/%D9%86%D8%AA%D9%86%D9%8A%D8%A7%D9%87%D9%88-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%AF-%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A9-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B6%D9%81%D8%A9
[ix] https://www.shorouknews.com/news/view.aspx?cdate=12122023&id=807b9efa-2915-4e6b-9a3f-25a713d033f8
[x] https://www.aljazeera.net/news/2023/12/12/%D9%86%D8%AA%D9%86%D9%8A%D8%A7%D9%87%D9%88-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%AF-%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A9-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B6%D9%81%D8%A9
[xi] https://www.aljazeera.net/news/liveblog/2023/12/16/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%BA%D8%B2%D8%A9-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B3%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%AF%D9%81-100
