İsrail Siyasetine Bakış (İsrail Siyaset Raporu) Ağustos 2016
Özet
İsrail yönetimi ile toplumsal siyaset gözlemcileri arasında yaşanan tartışmalar Ağustos ayına damgasını vurdu. Ağustos ayı Hükümet açısında ayrıca şu gelişmelere sahne oldu: Yönetim devlet bütçesine yönelik kararlar aldı. Ultra Ortodoks Yahudi çocuklarının ( Haredi) eğitim içeriğine yönelik temel esasları iptal edildi. Savunma Bakanı Avigdor Lieberman Filistin Direnişi elinde bulunan esir askerin geri alma durumunun olmadığını ifade etti. Böylece İsrail Gazze Şeridine saldırıya geçti. Ek olarak bu ay İsrail’de toplumsal ve sosyal alanda pek çok gelişmeler yaşandı. Din ve devlet arasında çatışmaya sebep olan cinayetlerin mahkemeye çıkarılmadan yargısız şekilde hüküm verilmesi, Yahudi okulların müfredatındaki tartışılmadan var olan kalıcılık, kaçırılan göçmen çocuklar bu olaylara örnek verilebilir.
Ultra Ortodoks ( Haredi) Yahudi Çocuklarının Eğitim Esaslarının İptali
İsrail Meclisi ( Knesset) Ağustos başlarında dindar Yahudi gruplardan Haredilerin çocuklarının kanunun ikinci ve üçüncü maddesi gereğince temel eğitim konularından, İngilizce, matematik ve fen, özellikle de mali konulara bağlı derslerin öğretilmesini içeren kanun maddeleri iptal edildi. Kanunun Knesset oylamasında 41 kabul 28 ret oyu çıktı. Hatırlayacağınız üzere Haredi Yahudileri Tevrat Tedrisi üzerini yetiştirilen ticarette yer almayan Yahudi sınıfıdır.
Kanun İptaline Sağ Partilerin Tutumu
Koalisyon Hükümetinde yer alan üyeler yasanın geçmesi yönünde oy kullandılar. Tüm bu oylama ayrıca koalisyon hükümetini çöküşten kurtardı çünkü Haredi Partisinin koalisyona 13 temsilciyle üye olma şartı vardı. Böylelikle koalisyondan hiçbir muhalefet dışlanmamış olacaktır. Likud Partisi Milletvekili Ophir Okonas meclisteki oturumlarda tüm İsrailli çocukların temel eğitim alma hakkının olduğunu ifade etmiştir. Haredi Partisi ise bunun inkâr edilemez olduğunu fakat kendi çocuklarının ahlakı için Tevrat eğitiminin birincil sırada olduğunu vurguladılar.
Kanun İptaline Sol Partilerin Tutumu
Muhalifler kanun iptalini büyük bir felaket olarak niteledi. Muhalefet Başkanı ve Siyonist Kamp kitle lideri Yitzhak Herzog, Eğitim Bakanı Naftali Bennett’in; ‘ Matematik eğitimi her bir öğrencinin hakkıdır’ sözüne işaret etti. Fakat koalisyonun birliği için göz yumulduğunu bunun gelecekte İsrail’in işgücü piyasasına çok büyük zararlarının olacağı belirtildi. Bunun yanı sıra Yeş Atid Partisi Netenyahu Hükümetini bir nesli imha etmekle yargıyı da bu konuya ihtimam etmemekle suçladı. Siyasetin lehine olan kararlar üzerinde yoğunlaşınca Netenyahu Partilerden gelen tüm baskılara maruz kaldı.
Kanun Tasarısıyla Hükümetin, İkincil Vakaları Soruşturulması Ortadan Kalktı
7 Ağustos’ta Knesset Üyesi Likud Partisinden Dodi Imselm, yapılan kanun tasarısıyla Hükümetin altı aylık hapis cezası gerektiren ikincil vaka soruşturmaktan muafiyetinin olduğunu ifade etti.
Tasarıya Sağ Partilerin Tutumu
Sağ Partiler kanun tasarısına karşı büyük kınama mesajları yayınladılar. Likud Partisi kanun tasarısının Hükümet tarafından reddedilmesi gerektiğini; çünkü kanunun diğer kanunlar gibi kişi bazlı olduğunu ifade etti. Habayit Hayehudi Partisinden Btzlal Smotritsc milletvekilleri arasında popülerleşen kanun üzerine olan eğilimi belirterek, yargı üzerinde etkisi olan sol gruplara dikkat çekti.
Tasarıya Orta Sol Partilerin Tutumu
Muhalefet Partileri kanun tasarısının büyük bir demokratikleşme adımı olarak adlandırdı. İşçi Partisinden Eitan Cabel ve Likud Partisi üyesi Batu Yatkribun, Netenyahu’nun bu adımı demokrasiye verdiği bir kıymet olarak yorumladı. Çünkü Netenyahu soruşturmalarda hakkında suçlamalar ve şüpheler oluşmasına rağmen böyle bir atmosferde kanunu çıkarmıştı. Siyonist Kamp, Likud Partisi ve ortaklarının yıkılan demokrasi yolunda attıkları son adım olduğunu ifade etti.
Diğer bir taraftan Yeş Atid Partisinden Knesset Başkanı Meir Cohen, Hükümet Başkanı Benjamin Netenyahu rejimi kendi bakış açısına göre ayırdığını söyledi. Knesset üyesi sol Meretz Partisinden Issawi Freij alaycı bir tablo olduğunu şu sözlerle belirtti: ‘ Bir senelik koalisyon Hükümeti Neteyahu’yu İsrail kralı yaptı.’.Netenyahu’nun Kral Davut’un soyundan gelen onun varisi olduğunu ve böylelikle medyayı kontrol altına aldığını ve milletvekillerinin haberi olmadan onları taksim ettiğini söyledi.
İki Senelik Devlet Bütçesi Kararları
İsrail Hükümeti 12 Ağustos’ta 2017- 2018 ‘in bütçe görüşmelerini yaptı. 2017 yılı bütçesi; 454 Milyar Şikel ( 119.5 Milyar Dolar) ve 2018 yılı bütçesi ise; 463 Milyar Şikel (121 Milyar Dolar) olarak belirlendi. Bütçe tartışmaları aylarca sürdü. Buna ek olarak tartışmalar siyaset ve kitleler üzerinden devam etti.
Sağ Partilerin Tavrı
Sağ Partiler Likud Başkanı ve Hükümet Başkanı Netenyahu’ya iki senelik bütçe görüşmelerinin kara bağlanması için destek oldular. Böylece Hükümetin İstikrarı devam etti. Milletvekillerine verilen kalkınma alanındaki planlamalar ile piyasalarda büyüme sağlandı. Piyasalardaki büyüme Hükümet istikrarının garantisiydi. Habayit Hayehudi Partisinden Naftali Bennett’in iki senelik bütçe görüşmelerinin ülke piyasasına olumlu yansımasının olacağını ve ciddi fark yaratacağını belirtti.
Maliye Bakanı ve Kilna Partisi Başkanı bütçelerin belirlenmesine rağmen tüm yükün İsrail Halkında olduğunu belirterek, milyarlarca şikelin sosyal harcamalar ve büyümenin motor gücü olan halk için kullanılacağını ifade etti. Ayrıca Sağlık Bakanı Yaakov Litzman, bütçelerini sunarken sağlık alanında talep edilen hiçbir ihtiyacın cevap vermediği görüldü.
Orta Sol Partilerin Tavrı
Orta Sol Partiler Hükümetin iki senelik bütçe görüşmelerine şiddetli bir şekilde karşı çıktılar. İki senelik bütçe görüşmelerine karşı tavır almalarının sebebi Hükümetin iki sene daha istikrar ve devamlılık içerisinde ülke hâkimiyetini elinde tutacak olmasıdır. Siyonist Kamp lideri ve Muhalefet Başkanı Yitzhak Herzog, belirlenen bütçenin İsrail toplumunu fakirleştireceğini, ülkedeki sağlık ve yerleşim problemlerini çözemeyeceğini ifade etti. Bu görüşüse yakın olan İşçi Partisi Eski Başkanı Shelly Yachimovich, bakanın bütçe metnini okumaya yetkili olmadığını bunun siyasi bir hedef tamamlama olduğunu belirterek, devletin geleceği için bir sorumluluk kaybı olarak onaylandığını söyledi.
Muhalefetten Yeş Atid Partisi Lideri ve Eski Maliye Bakanı Yair Lapid, belirlenen bu bütçenin devlet için bir felaket olduğunu, mecliste bütçeye karşı oy kullanacağını belirterek, kendi maliye bakanlığında kendisinin iki senelik bütçeleri sunduğunu ekledi.Sol kanattan Meretz Partisi Başkanı Zahava Gal-On, bakanlıklar ile ilgili bütçenin mevcut şahılar üzerinde toplanmasını kınadı. Ayrıca bu yapılanların bir nevi gasp olduğunu kamu yararının gözetilmediğini ve harcamaların koalisyon partileri etrafında yoğunlaştığını belirtti.
İsrail’den Gazze Şeridine Yoğun Saldırı
21/8/2016 tarihinde İsrail ordusu Gazze Şeridindeki 50 hedefe füze atışı yaptı. Buna karşılık pek çok noktadan yerden yapılan füze atışlarıyla karşılık verildi.
Sağ Partilerin Konumu
Yisrael Beiteinu Partisi Başkanı ve Savunma Bakanı Avigdor Lieberman, Gazze’de Hamas’ın yaptıklarına karşı susmanın mümkün olmadığını söyledi. Ayrıca İsrail güçleri yıkıma yangınlara sebep olan füzeleri kendilerinden gelmediğini savundu. Sadece önlerindeki Hamas militanlarının silahlanmasını durdurmak olduğunu belirtti. Likud Partisi ise bu saldırının Gazze’den atılan füzelere karşılık bir yanıt olduğunu ifade etti. Hükümet Bakanı Benjamin Netenyahu bu saldırılılardan dolayı kınandı. Türkiye’de İsrail’in saldırılarını kınadı.
Diğer sağ partilerde İsrail topraklarını füzeleriyle tahrik eden Hamas’a karşı gerekli cevabın verildiği kanısında olduklarını belirttiler. Eski Savunma Bakanı Likud Partisinin tasvip etmeyen Moshe Ya’alon; Liberman’ın saha araştırmasından yoksun olarak bu girişimlerde bulunduğunu fakat güvenlik sağlamanın sadece kas gücü olmadığını söyledi.
Orta Sol Partilerin Konumu
Orta Sol Partiler İsrail’in Filistinli Direnişçilere verdikleri cevapları desteklediler. Aynı zamanda tür eylemlere karşı uzun süreli farklı yolların bulunması gerektiğini savundu. Hareket Partisi Başkanı Tzipi Livni, Netenyahu’nun siyasi çözümlerden korktuğu için yanaşmadığını bununla birlikte güvenlik probleminin bu şekilde sözle hallolabileceğini ifade etti. En büyük muhalefet partisi olan Siyonist kamp Gazza’de Hamas Hareketine karşı Hamas Gazzeden düşürüldüğünde yerine geçmesi istenen Ebu Mazen ve takipçilerini oluşturarak yönetimde zorluk yaratma çabası içerisine girmiştir.
Askeri Kanadın Konumu
İsrail ordusu sözcüsü en son ki Gazze saldırısında askerlerin açıkça belirtilen emirlere uyduğu söyledi. Gazze’deki yangınla hakkında konuşmazken, yıkılan tüneller ile ilgili de bir açıklama yapılmadı.
Liberman’ın Batı Şeria’ya ‘ Sopa ve Havuç’ Politikası
Savunma Bakanı Avigdor Liberman siyasette ‘ Sopa ve Havuç’ taktiği olarak isimlendirilen bir politik yöntemi Batı Şeria’daki, oturma izni olmayan fakat Yahudilerle yaşayan ve şiddet, zülüme maruz kalmış Filistinlilere karşı kullandı.
Liberman siyaset erkânına ‘ Sopa ve Havuç’ taktiğini sundu. Şöyle belirtti: Ailelerin ve yerleşimcilerin yüklerini hafifletecek ekonomik yardımlar sağlanmalı ki bu kesim devlete karşı herhangi bir eylemde bulunmasın.
İsrail Emniyet güçleri, bu siyasi tavır sebebiyle Arapça yayın yapmaları için elektronik sitelere harcanan 10 milyarlarca şikelin Batı Şeria’daki Devlet Koordinatörlük Merkezinin pek bir işe yaramadığını hala atılan füzelerin yerlerinin tespit edilemediğini ifade etti.
Sopa ve Havuç taktiğinin siyasi ortamda oluşturula bilmesi için üç aşama gerekir. İlk olarak; sopayı tanıtırken havuç verilmeli, ikinci olarak; konuşma Filistin halkından kişilerle birlikte yapılmalı, üçüncü olarak; kişiler Filistin Yönetimi ve Hamas’a yakın ulaşımı kolay isimlerden seçilmelidir.
Liberman’ dan Esir Asker Almadık Açıklaması
29 Ağustos’ta Savunma Bakanı Avigdor Liberman, Filistin Direnişinde esir olan askerler için Hamas’la müzakere masasına oturmadıklarını eski Şalit anlaşmasının mevcut olduğunu belirtti.
Sağ Partilerin Durumu
Likud Partisi VE Hükmet Başkanı Benjamin Netenyahu, esir askerlerin geri geleceği sözlerinde kararlı olduklarını ve en doğru olanın sözün yerine getirilmesi olduğunu vurguladı. Fakat Liberman’ın ofisinden yapılan açıklamayla dile getirilen sözler reddedilirken; Avigdor Liberman’ın teröre destek veren anlaşmalara taraf olmadığını yineledi. Hükümetteki diğer koalisyon partileri durumla ilgili bir açıklama yapmadı.
Orta Sol Partilerin Durumu
Siyonist Kamp Başkanı Yitzhak Herzog, Liberman’ın açıklamalarını eleştirerek esir askerlerin aileleriyle dalga geçildiğini söyledi. İşçi Partisi eski başkanı Amir Peretz esir askerlerin geri alınmasının ahlaki bir vecibe olduğunu, aksi halde bu yönetimin sayfalarında büyük bir ayıp olarak kalacağı, devletin bu tarz düşünceler sahip olmasının felaket olduğunu söyledi.
Esir Askerlerin Aileleri
Esir askerlerin aileleri Savunma Bakanının açıklamasına büyük bir tepki gösterdiler. Ahlakın en alt sınırlarının ayenen belli olduğu bu açıklamaya sahip kişinin bakan olamayacağını ifade ettiler. Aileler Netenyahu’dan bu problemin İsrail Halkı önünde çözülmesi gerektiğini ilettiler.
Toplumsal ve Sosyal Bakış: Ek Olarak Aşırı Sağcılık
Ağustos ayı pek çok yeni gösterge yayınlandı. Bu göstergeye göre İsrail Toplumundaki aşırı sağcılarında muhalif kanat olarak toplumda var olduğunu gösterdi. Medyada da yer alan bu göstergenin kısımları aşağıdaki gibidir:
• Katilin Yargısız Suçlanması Kanunu
Geçtiğimiz günlerde İsrail siyasetinde ve kanunlarında orta dereceli tartışmalar yaşandı. ‘ Shay Dormy’ nin adıyla bilinen kanun; iki hırsız arasında ateşkes, Beyt Azri köyünde bir İsrailli tarafından öldürülen Batı Şeria’lı Filistinli, Filistin Başkanının geceleri teknelerden çalınan yakıtlarla uğraşması sonucunda ortaya çıkmıştır. Azri köyünde bir İsrailli tarafından öldürülen Filistinli için İsrailli’nin kendini savunduğu sırada mahkeme önünde eylemler başladı. Mahkeme 2008 yılında kanunlaşan Shay Dormy kanunlarını hatırlatarak bu kanunların İsrailli çiftçilerin evlerini aldıkları Araplarla ateşkes sağlamasına sebep olduğu, mülkünde silah kullanmayan vatandaşların davalardan berat etmesi veya geri dönük düzenlemeler yapılmasını sağlamıştır. Batı Şeria’daki vatandaşları da kapsayan kanun İsrail Toplumunun içerisinde büyüyen Faşist eğilimlere karşı nüfuz gücünü arttırmaya çalışmaktadır. Aşıra sağcı topluluk bu kanuna karşı çıkarak bölgedeki hırsızların çoğunun Arap olduğunu savunarak, kanun faydalanıcılarının öldürülen Arap’tan birinci derece sorumlu olduğunu belirtti. Bazı İnsan Hakları Savunucu Dernekleri oluşturulan kanun çerçevesinde katilin kendini savunma hakkının ortadan kalktığını ifade etmişlerdir.
• Yahudileştirmede Yeni Eğitim Yaklaşımları
İsrail Eğitim Bakanlığı eğitimdeki bazı yaklaşımlarını değiştirme kararı aldı. Böylelikle yaklaşımlarla ilgili Beaton Komisyonundan tavsiyeler alındı ve İsrail Devletinin sahip olduğu en geniş Yahudi topluluğu üzerinde, Yahudi tarihini kapsayacak araştırmalara başlandı. Semitist hareketin icraatlarıyla mevzu bağlandı. Yaşana katliamdan sonra Toplumun doğal hakkı olan kültür ve refah, kanunlarda bazı iyileştirmelerin yapılması, Doğulu Yahudilere karşı olan kanunlarda ve temyizlerde, 70’lerdeki Black Panther protestoları, 50’lerdeki Haç Vadisindeki eylemler gösteriyor ki Habayit Hayehudi Partisinden Eğitim Bakanı Naftali Bennett’in yeni düzenlemeler ile Yahudi Haklarını Doğuya uygun üslupla koruması gerekmektedir. Bakanın hedefi ise bir sonraki seçimleri kazanmak için destek almak olduğu ifade edildi.
• Din ve Devlet İlişkisi Üzerine Bitmeyen Tartışmalar
Yedioth Ahronoth gazetesinin 9/8/2016 tarihinde yayınladığı kamuoyu yoklamasında katılımcıların %61’i din ve devlet ilişkilerinde değişikliğe gidilmesi gerektiğini söylemektedir. Çünkü pek çok Yahudi boşanma ve evlilik konularında din ve devlet in dâhil olmasıyla sorunlar yaşamaktadır. Hatta 1953 yılında Knesset’in kanunları Tevrat öğretilerine göre yapılmıştı. Yapılan kamuoyu yoklamasının % 80 oranı boşanma ve evliliklerde kanunların gözetilmesi gerektiğini söylerken dini nikâhında İsrail dışındaki Yahudiler için seçmeli olarak var olması gerektiğini ifade etti. Oylamada %73 oranında Yahudilerin geleneklerine bağlı olduğunu araştırmaya katıla %56 oranında kişinin ise modern Yahudi olarak tanımlandı. Kamuoyu yoklamasının %68 medeni evliliğe yani devlet eliyle olan evliliği desteklemektedir. Oylamanın gösterdiği gibi İsrail Toplumu din ve devlet ilişkilerinde karmaşa içerisindedir.
• Meydana Gelen Çocuk Kaçırma Olayları
Heretz gazetesinin yaptığı haberde; Onlarca Aşkenaz Yahudisi aileleri 1940-1950’li yıllarda Batı’da çocuklarını kaybettiklerini ve kimsenin kayıp çocuklarla ilgili soruşma açmadığını yazıdı. Skandal haberi ortaya çıkaran Heretz, seneler önce Siyonist Hareketi muhacir, aşırı sağ Yahudi ailelerinde kaçırılan çocukları araştırdığını ifade etti. Bu sebeple Siyonist Hareket halk tarafından değer kazandı.
