TÜRKİYE’NİN FİLİSTİN GÜNDEMİ –ARALIK 2020

2020’nin son ayında Türkiye’de Filistin’le ilgili basına yansıyan haberler aşağıdaki gibidir:

Devlet Arşivlerine Ziyaret

Filistin Devleti Arazi ve Su Yerleşim Komisyonu Başkanı Mohammed Shaban SHARAKA ve Filistin Ankara Büyükelçisi Dr. Faed MUSTAFA Türkiye Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığını ziyaret etti. Sonraki gün Filistinli heyet Osmanlı Arşivini de ziyaret etti.[i]

Bu ay içerisinde yayınlanan Filistin konulu yazıların konusu normalleşme idi.

Fas’ın Rüşvet Karşılığı İsrail ile Normalleştirilmesi

Araştırmacı Sinan Tavukcu Stratejik Düşünce Enstitüsü’nün web sitesinde yayınladığı yazısında Fas ile İsrail arasındaki normalleşme sürecini ele aldı. Söz konusu yazıda Tavukcu, Fas Krallığı’na yönelik tepkileri, normalleşme sürecinin arka planındaki olayları ve ABD’nin rolünü aktardıktan sonra Batı Sahrâ meselesine değinmiştir.

“Batı Sahrâ meselesi, Modern Uluslararası Sistemin bütün boyalarının döküldüğü bir sorundur. BM Güvenlik Konseyi’nde Batı Sahrâ’nın kaderini belirlemek üzere referandum yapılmasına ilişkin 1991’de karar alınmasına rağmen BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinin hegemonik menfaatlerini önceleyerek, bu karara destek vermemeleri ve çatışmalı statükonun devamından yana tavır almaları yüzünden referandum bugüne kadar yapılamamış, mesele sürüncemede bırakılmıştır.”

Tavukcu, ABD başkanı Trump’ın Fas’ın Batı Sahrâ üzerinde hakimiyetini tanıdığını ilan etmesini uluslararası hukukun açık ihlali olarak nitelemiştir.

“ABD’nin İsrail ile normalleşme karşılığında tek taraflı olarak Batı Sahrâ üzerinde Fas’ın hakimiyetini tanıması, ölü doğan ve hiçbir geçerliliği olmayan ABD’nin Yüzyılın Anlaşması projesine güç vermeyeceği gibi, bölgede kaosun daha da derinleşmesine yol açacaktır.”[ii]

İbrahim Anlaşması ve Sözde Normalleşmenin Filistin Meselesine Etkisi

Ortadoğu Araştırmacısı Haydar Oruç, Yeni Birlik Gazetesindeki köşe yazısında Arap ülkeleri ve İsrail arasında gerçekleşen normalleşme sürecini ele almıştır. BAE ile başlayan normalleşme Fas’ın da dahil olmasıyla İbrahim Anlaşmasının Filistin’e olan etkisi incelenmiştir.

Bazı Arap ülkelerinin Filistin’i artık bir yük olarak görmeye başladıklarını ve daha fazla Filistinlileri finanse etmek istemediklerini dile getirmiş olmaları bile, Filistin meselesinin geldiği noktayı göstermektedir. Arap halklarının bu konuda yöneticileri gibi düşünmediği bilinmekle beraber, mevcut konjonktür gereği süreci tersine çevirme imkanları da bulunmamaktadır. Geriye sadece Türkiye, Katar ve görece İran’ın desteğinden söz edilen Filistin meselesinin önümüzdeki dönemde nasıl bir sürece evrileceği ise, ABD’nin seçilmiş başkanı Biden’ın bu konuda göstereceği tutuma bağlı olarak değişiklik arz edebilecektir. Filistin meselesi için, ancak Biden’ın koltuğa oturduktan sonra Trump’ın sözde Yüzyılın Planını iptal etmesi ve yerine Filistinlilerin de hesaba katılacağı iki devletli çözüm öngören yeni planı hayat geçirmesi halinde bir umut söz konusu olabilecektir. Aksi takdirde küllenecek bu ateşi yeniden harlamak mümkün olamayacaktır.[iii]

Aralık Ayında Yayınlanan Filistin Konulu Kitaplar

Ceylan Ersoy, Tuğçe, İsrail’de Çatışan Kimlikler Filistinliler ve Yahudiler, Küre Yayınları, Aralık 2020.

Bir etnik kimliğin savunusu diğerlerinde nasıl bir tehdit algısı oluşturur? Gruplar arasında çatışmaya neden olacak etmenler nasıl doğar ve yükselişe geçer? Son tahlilde bu durum kendisini nasıl şiddet ve savaş olarak gösterir?

Filistinli ve Yahudi kimlikleri nasıl şekillenmiş ve birbirlerini tehdit olarak algılar hale gelmiştir? Hangi olay ve düşünce biçimleri iki topluluğu güvenlik ikilemi sarmalının içerisine hapsetmiştir?

Akademisyen Dr. Tuğçe Ersoy Ceylan “İsrail’de Çatışan Kimlikler” kitabında, bir kimlik meselesi olarak Filistinliler ve Yahudiler arasındaki çatışmalı ilişkiyi güvenlik ikilemi bağlamında ele alıyor. Kitap, hem sosyal psikoloji hem de uluslararası ilişkiler disiplininden istifade edilen bir analitik çerçevede İsrailli Filistinlilerin Yahudilerle ve İsrail devletiyle münasebetinin çarpıcı bir analizi.

Kalay, Ahmet, I. Haçlı Seferi ve Kudüs’ün Haçlılar Tarafından Zaptı, Cinius Yayınları, Aralık 2020.

1. Haçlı Seferinin mimarı olan Papa II. Urbanus Haçlı Seferi fikrini ne zaman ortaya attı? Halkı, Prensleri ve diğer meslek erbabını bu sefere katılmaları için nasıl ikna etti?

Haçlı Ordusu ve Bizans Kuvvetleri, Anadolu Selçuklu Devletinin başkenti olan İznik’i kuşattıkları zaman Sultan I. Kılıçarslan hangi seferdeydi ve Bizans İmparatorluğu gizlice şehirdeki Türk komutanlardan İznik’i nasıl teslim aldı?

Haçlı Ordusu kendi ordusundan dört kat daha kalabalık olan Büyük Selçuklu Komutanı Kürboğa’nın idaresindeki Müslüman Ordusunu nasıl yendi? Bu yenilginin sebebi ne idi? Müslüman Ordusundaki anlaşmazlık neden kaynaklanıyordu?

Yazar Ahmet Kalay’ın kaleme aldığı bu kitap, bu ve bunun gibi birçok soruya cevap bulabileceğiniz bir eserdir. Titiz bir çalışma ile Latin, Bizans, Süryani, Ermeni, Arap ve Türk kaynaklardan yararlanılarak meydana getirilmiştir.

[i] “Filistin Devleti Arazi ve Su Yerleşim Komisyonu Başkanının Kurumumuzu Ziyareti”, 26.11.2020. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (devletarsivleri.gov.tr)

[ii] Tavukcu, Sinan, “Fas’ın Rüşvet Karşılığı İsrail ile Normalleştirilmesi”, SDE:14.12.2020. Fas’ın Rüşvet Karşılığı İsrail ile Normalleştirilmesi | Stratejik Düşünce Enstitüsü (sde.org.tr)

[iii] Oruç, Haydar, “İbrahim Anlaşması ve Sözde Normalleşmenin Filistin Meselesine Etkisi”, YeniBirlik Gazetesi (gazetebirlik.com) 22.12.2020.